محمد خاتمی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
 |
|
| شناسنامه | |
|---|---|
| نام کامل | سید محمد خاتمی |
| زادروز | ۲۱ مهر ۱۳۲۲ |
| زادگاه | اردکان، ایران |
| همسر | زهره صادقی |
| فرزندان | لیلا، نرگس و عمادالدین |
| دین | اسلام، شیعه |
| والدین | سید روح‌الله خاتمی |
| اطلاعات سیاسی | |
| تاریخ ریاست | ۱۱ مرداد ۱۳۷۶–۱۲ مرداد ۱۳۸۴ |
| ترتیب | پنجمین رئیس جمهور ایران |
| پیش از | محمود احمدی نژاد |
| پس از | علی اکبر هاشمی رفسنجانی |
| معاون(های) اول | حسن حبیبی (۱۳۷۶ تا ۱۳۸۰)، محمدرضا عارف (۱۳۸۰ تا ۱۳۸۴) |
| جناح سیاسی | مجمع روحانیون مبارز |
| پست‌های دیگر | وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در کابینه‌های هاشمی رفسنجانی و میر حسین موسوی |
| وبگاه رسمی | |
خاتمی به این صفحه تغییر مسیر داده می‌شود. برای دیگر کاربردها خاتمی (ابهام‌زدایی) را ببینید.
سید محمد خاتمی (زادهٔ ۲۱ مهر ۱۳۲۲)، سومین فرزند سید روح الله خاتمی، سیاستمدار و دانش‌پژوه روحانی و پنجمین رئیس جمهور ایران است که طی دو دوره بین سالهای ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴ ریاست جمهوری این کشور را بر عهده داشت. روز پیروزی او در انتخابات (دوم خرداد) به عنوان یک اصلاح‌طلب با حمایت جوانان، زنان و روشنفکران در سطح کشور با کسب حدود هفتاد درصد آراء[۱] به نامی برای جنبش اصلاح‌طلبی داخلی در ایران بدل شد. خاتمی همچنین مبدع طرحی به نام «گفتگوی تمدنها» بود که در سراسر جهان شهرت بسیاری یافت و با نام او شناخته می‌شود. سازمان ملل متحد نیز سال ۲۰۰۱ میلادی را بر اساس این طرح، سال گفتگوی تمدنها نامگذاری کرد. خاتمی هم اکنون عضو شورای عالی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌باشد.
فهرست مندرجات |
پیش از انقلاب
محمد خاتمی در ۲۱ مهر ۱۳۲۲ خورشیدی در شهر اردکان استان یزد متولد شد. پدرش روح‌الله خاتمی از روحانیون بنام بود و او نیز از نوجوانی به دروس حوزوی روی آورد و طلبه شد. خاتمی تحصیلات خود را در رشته کارشناسی فلسفه غرب در دانشگاه اصفهان ادامه داد و عضو هیأت مدیره انجمن اسلامی این دانشگاه بود.
در سال ۱۳۴۸ (۱۹۶۹میلادی) از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شد و تحصیلات خود را تا سطح کارشناسی ارشد در رشته علوم‌تربیتی دانشگاه تهران ادامه داد. در سال ۱۳۵۰ (۱۹۷۱ میلادی)، او به قم بازگشت و دروس عالی حوزوی را ادامه داد. در سالهای ۱۳۵۷ تا ۱۳۵۹، با تایید دکتر بهشتی، امامت مرکز اسلامی هامبورگ را بر عهده داشت.
مسئولیت‌ها در جمهوری اسلامی
پس از پیروزی انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ و سقوط حکومت شاه و قدرت گرفتن جمهوری اسلامی، او در انتخابات مجلس شورای اسلامی شرکت کرد و به عنوان نماینده مردم اردکان و میبد وارد مجلس شد. در سال ۱۳۶۰ به فرمان خمینی به سرپرستی مؤسسه مطبوعاتی کیهان منصوب گردیدو سال بعد از آن در کابینه میر حسین موسوی، نخست وزیر وقت، به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی انتخاب شد و همین سمت را در کابینه هاشمی رفسنجانی نیز به عهده داشت.
علی خامنه‌ای، رهبر فعلی جمهوری اسلامی در اوایل دهه هفتاد ایدهٔ مبارزه با انچه وی تهاجم فرهنگی غرب می‌نامید را مطرح ساخت که توسط تمام نهادهای مختلف پیگیری شد، اما خاتمی با این دیدگاه کاملا موافق نبود. پس از مدتی اختلاف نظر بین او و خامنه‌ای و مقاومت وی در مورد فضای مطبوعاتی و آزادی‌های فرهنگی، منجر به استعفای وی شد.[نیازمند منبع] [۲]
او از آغاز دهه ۷۰ مشاور رئیس جمهور و رئیس کتابخانه ملی ایران بود و هم‌زمان در دوره‌های دانشگاهی مختلف، اندیشه سیاسی، فلسفه و اندیشه سیاسی در اسلام تدریس می‌کرد. در سال ۱۳۷۵ به فرمان علی خامنه‌ای، به عضویت شورای عالی انقلاب فرهنگی درآمد.
| ر. | وزیر | وزارت‌خانه | ر. | وزیر | وزارت‌خانه |
| ۱ | اکرمی | آموزش‌وپرورش | ۱۲ | سعیدی کیا | راه |
| ۲ | غرضی | پست | ۱۳ | رفیقدوست | سپاه |
| ۳ | ری شهری | اطلاعات | ۱۴ | نبوی | صنایع سنگین |
| ۴ | نمازی | دارایی | ۱۵ | فرهادی | آموزش عالی |
| ۵ | ولایتی | امورخارجه | ۱۶ | خاتمی | ارشاد |
| ۶ | عابدی جعفری | بازرگانی | ۱۷ | سرحدی زاده | کار |
| ۷ | مرندی | بهداشت | ۱۸ | نوری | کشور |
| ۸ | تشکیل نشده بود | تعاون | ۱۹ | کازرونی | مسکن |
| ۹ | زالی | کشاورزی | ۲۰ | آقازاده | نفت |
| ۱۰ | حبیبی | دادگستری | ۲۱ | بانکی | نیرو |
| ۱۱ | جلالی | دفاع | ۲۲ | نامدار زنگنه | جهاد |
| ر. | وزیر | وزارت‌خانه | ر. | وزیر | وزارت‌خانه | ||||||
| ۱ | خاتمی،لاریجانی | فرهنگ‌وارشاداسلامی | ۱۲ | نعمت‌زاده | صنایع | ||||||
| ۲ | زنگنه | نیرو | ۱۳ | ولایتی | امور خارجه | ||||||
| ۳ | ترکان | دفاع | ۱۴ | شوشتری | دادگستری | ||||||
| ۴ | معین | فرهنگ و آموزش عالی | ۱۵ | نوربخش | اقتصاد | ||||||
| ۵ | آقازاده | نفت | ۱۶ | کلانتری | کشاورزی | ||||||
| ۶ | غرضی | پست و تلگراف و تلفن | ۱۷ | فاضل،ملک‌زاده | بهداشت | ||||||
| ۷ | عبدالله نوری | کشور | ۱۸ | نجفی | آموزش و پرورش | ||||||
| ۸ | کمالی | کار و امور اجتماعی | ۱۹ | فلاحیان | اطلاعات | ||||||
| ۹ | سعیدی‌کیا | راه و ترابری | ۲۰ | محلوجی | معادن | ||||||
| ۱۰ | فروزش | جهاد سازندگی | ۲۱ | وهاجی | بازرگانی | ||||||
| ۱۱ | نژادحسینیان | صنایع سنگین | ۲۲ | کازرونی | مسکن‌وشهرسازی | ||||||
| معاون اول: حسن حبیبی | |||||||||||
انتخابات دوم خرداد
در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۷۶، خاتمی به عنوان نماینده اصلاح طلبان داخلی شرکت کرد. رقیب اصلی وی علی اکبر ناطق نوری بود، و نامزدهای دیگر در آن انتخابات رضا زواره‌ای و محمد محمدی ری‌شهری بودند. بر خلاف بسیاری از پیش‌بینی‌ها، خاتمی با اختلاف بیش از ۱۳ میلیون رأی با نفر قبل پیروز شد و حدود هفتاد درصد آراء را از آن خود نمود.[۳] در این انتخابات ۷۹٫۹۳ درصد واجدین شرایط (۲۹٬۱۴۵٬۷۵۴ نفر) شرکت کردند[۴] و خاتمی ۲۰ میلیون رأی آورد.
اتهامات وسیعی مبنی بر مخالفت وی با مبانی اسلام و انقلاب توسط جناح محافظه کار منتشر شد تا جائیکه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم طی بیانیه‌ای ؛رای دادن به ناطق نوری را وظیفه شرعی و الهی خود نامید.[۵]
ریاست جمهوری
انتخاب او در ۲ خرداد ۱۳۷۶، دوره جدیدی در سیاست ایران بود و جنبشی که از دل این قضیه آغاز شد، معمولاً «جنبش دوم خرداد» نامیده می‌شود. این در ضمن اولین انتخابات رقابتی پس از پایان جنگ ایران و عراق بود. پیش از آن خامنه‌ای و هاشمی رفسنجانی هر کدام دوبار با کسب اکثریت آرا به ریاست جمهوری انتخاب شده بودند. خاتمی در سال ۱۳۸۰ و انتخابات ۱۸ خرداد نیز پس از حدس و گمانه‌های مختلفی در مورد عدم شرکتش، شرکت کرد. او خود علت شرکتش را میل مردم می‌دانست.
| ر. | وزیر | وزارت‌خانه | ر. | وزیر | وزارت‌خانه | ||||||
| ۱ | مظفر | آموزش‌وپرورش | ۱۲ | حجتی،دادمان | راه | ||||||
| ۲ | عارف معتمدی | ارتباطات | ۱۳ | تشکیل نشده بود | رفاه | ||||||
| ۳ | دری،یونسی | اطلاعات | ۱۴ | جهانگیری | صنایع | ||||||
| ۴ | نمازی | دارایی | ۱۵ | معین | علوم | ||||||
| ۵ | خرازی | امورخارجه | ۱۶ | مهاجرانی،مسجدجامعی | ارشاد | ||||||
| ۶ | شریعتمداری | بازرگانی | ۱۷ | کمالی | کار | ||||||
| ۷ | محمد فرهادی | بهداشت | ۱۸ | عبدالله نوری،موسوی لاری | کشور | ||||||
| ۸ | حاجی | تعاون | ۱۹ | عبدالعلی‌زاده | مسکن | ||||||
| ۹ | سعیدی‌کیا | جهادکشاورزی | ۲۰ | زنگنه | نفت | ||||||
| ۱۰ | شوشتری | دادگستری | ۲۱ | بیطرف | نیرو | ||||||
| ۱۱ | شمخانی | دفاع | |||||||||
| معاون اول: حسن حبیبی | |||||||||||
| ر. | وزیر | وزارت‌خانه | ر. | وزیر | وزارت‌خانه | ||||||
| ۱ | حاجی | آموزش‌وپرورش | ۱۲ | خرم،رحمتی | راه | ||||||
| ۲ | معتمدی | ارتباطات | ۱۳ | شریف زادگان | رفاه | ||||||
| ۳ | یونسی | اطلاعات | ۱۴ | جهانگیری | صنایع | ||||||
| ۴ | طهماسب مظاهری | دارایی | ۱۵ | معین،توفیقی | علوم | ||||||
| ۵ | خرازی | امورخارجه | ۱۶ | مسجدجامعی | ارشاد | ||||||
| ۶ | شریعتمداری | بازرگانی | ۱۷ | کمالی | کار | ||||||
| ۷ | پزشکیان | بهداشت | ۱۸ | موسوی لاری | کشور | ||||||
| ۸ | علی صوفی | تعاون | ۱۹ | عبدالعلی‌زاده | مسکن | ||||||
| ۹ | حجتی | جهادکشاورزی | ۲۰ | زنگنه | نفت | ||||||
| ۱۰ | شوشتری | دادگستری | ۲۱ | بیطرف | نیرو | ||||||
| ۱۱ | شمخانی | دفاع | |||||||||
| معاون اول: محمدرضا عارف | |||||||||||
| جمهوری اسلامی ایران | |
 |
|
|
ارکان نظام جمهوری اسلامی ایران
دولت (قوه مجریه)
قوه مقننه
قوه قضاییه
شوراهای عالی
سایر نهادها و سازمان‌ها
رهبران
روسای جمهوری
نخست وزیران
روسای مجلس شورای اسلامی
روسای قوه قضاییه
حکومت محلی و شوراها
|
دوران ریاست جمهوری
دوره ریاست جمهوری خاتمی از سالهای مهم تاریخ سیاسی ایران است و حاوی اتفاقات بسیاری بود. شعار جامعه مدنی وی که بعدها در قبال سکوت وی توسط علی خامنه‌ای به‌عنوان برداشتی از مدینه النبی نام برده شد در کنار توسعه سیاسی از شعارهای اصلی وی بود. در همین راستا وی انتخابات شوراهای شهر و روستا را که علیرغم تصریح در قانون اساسی جمهوری اسلامی، توسط دولت‌های قبل برگزار نشده بود برگزار کرد، و فعالیت‌های فرهنگی، هنری و سیاسی در فضایی باز تر از دولت‌های قبل و بعد انجام شد، در عین حال جناح مقابل ضمن انتقادات پیاپی وزیر کشور او عبدالله نوری را که از مهره‌های اصلی کابینه بود با رای عدم اعتماد پس از استیضاح بر کنار کرد. مهاجرانی وزیر فرهنگ وی نیز یک بار استیضاح شد اما پس از دفاع از عملکرد خود توانست رای اعتماد مجدد بگیرد.
واقعه مهم دیگر کنفرانس برلین بود. در جریان این کنفرانس، نهاد هاینریش بل در آلمان از ۱۷ نفر از اصلاح طلبان، روزنامه نگاران و ملی-مذهبی‌ها از جمله اکبر گنجی، عزت الله سحابی، مهرانگیز کار، یوسفی اشکوری، علی افشاری و محموددولت‌آبادی دعوت بعمل آورد. این کنفرانس آغاز ارتباط میان اصلاح طلبان داخل و اپوزیسیون خارج تلقی شد و مورد مخالفت تندروها در داخل و خارج قرار گرفت. در جریان سخنرانی‌ها اعضا حزب کمونیست کارگری ایران به اعتراضات شدید پرداخته و یکی از آنان خود را نیمه عریان کرد، از سویی تلوزیون دولتی ایران علیرغم مصادف بودن با ماه محرم ۲ شب پیاپی گزیده ۳۰ دقیقه‌ای از کنفرانس را پخش کرد و روزنامه‌های مخالف اصلاحات خواستار محاکمه آنان شدند. شرکت کنندگان در کنفرانس پس از بازگشت بازداشت شدند و ۲ هفته بعد توقیف گسترده روزنامه‌های اصلاح طلب توسط دادستانی و بازداشت برخی از روزنامه نگاران سرشناس آغاز گردید. [۶] [۷] [۸] [۹] [۱۰] [۱۱] [۱۲] [۱۳] [۱۴] [۱۵] [۱۶] [۱۷]
یکی از مهمترین وقایع دوران ریاست جمهوری خاتمی، اعتراضات ۱۸ تیر ماه ۱۳۷۸ بود که به واقعه حمله به کوی دانشگاه تهران شهرت یافت. شروع ماجرا از اعتراض عده‌ای از دانشجویان دانشگاه تهران درمورد توقیف روزنامه سلام بود که با واکنش شدید نیروهای امنیتی روبرو شد و در روز دوم، نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی به خوابگاه دانشجویان حمله ور شدند و تعداد زیادی از دانشجویان را مورد ضرب و شتم قرار دادند که در ادامه به یک اعتراض همه جانبه از طرف اقشار مختلف و بخصوص دانشگاهیان تبدیل گردید. در نهایت حکومت بکمک نیروهای بسيج، سپاه و نیروهای انتظامی اعتراض ها را توسط حکومت نظامی اعلام نشده، بشدت سرکوب و مخالفان را به زندان انداخت که از جمله زندانیان معروف می‌توان به احمد باطبی اشاره کرد. در نهایت دولت از سرکوبگران بعنوان نیروی فشار نام برد و این اولین بار بود که این نیرو رسما موجودیت پیدا کرد. همچنین معترضان را آشوبگر و اراذل نامیدند.
اما مهمترین قضیه دوران حکومت خاتمی را می‌توان افشا و اعلام رسمی وجود «عوامل خودسر» در وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی که عامل «قتل‌های زنجیره‌ای» اعلام شدند، بود.این افشاگری به دستگیری یکی از سرشناسان وزارت اطلاعات به نام «سعید امامی» منجر شد. او بعدتر و طی یک واقعه مشکوک در زندان خودکشی کرد. در این واقعه نویسندگانی به طور سیستماتیک به قتل رسیدند از جمله داریوش و پروانه فروهر، محمد جعفر پوینده و محمد مختاری.
قضیه مهم دیگر بی شک لایحه اصلاح قانون مطبوعات به مجلس بود که به گفته بسیاری آغاز آزادی بیان در ایران بشمار می‌رفت و در حالی که مطابق با قوانین جمهوری اسلامی توسط نماینده منتخب مردم(رییس جمهور)و برای تصمیم گیری توسط بیش از دهها تن از نمایندگان اصلاح طلب مجلس ششم در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار می‌گرفت با ابلاغ نامه رهبری به مهدی کروبی (رییس وقت مجلس) که توسط او به حکم حکومتی تعبیر شد، به صورت یک طرفه از صحن علنی مجلس خارج شد و برای مدتی صحن مجلس را صحنه نزاع لفظی نمایندگان اکثریت مجلس با نمایندگان اقلیت کرد که سر انجام با سخنان کروبی بایگانی شد.
در سطح بین المللی، خاتمی با مطرح کردن طرح «گفتگوی تمدنها» در سازمان ملل متحد، مطرح شد و او را به عنوان مبدع این نظریه می‌شناسند.[۱۸] دو دوره ریاست جمهوری سید محمد خاتمی (بویژه دوره نخست)آبستن اتفاقات و بحرانهاو کارشکنی‌های بزرگ و کوچک بسیاری بود که نقطه اوج آن در ۱۸ تیرماه ۷۸ با حمله به کوی دانشگاه اتفاق افتاد و اغلب با سازماندهی قبلی و از سوی مخالفان محافظه کار مذهبی و نظامی دولت سامان داده می‌شد تا جایی که به تعبیر خود وی برای دولت او هر ۹ روز یک بحران ایجاد می‌کردند.
سیاست خارجی
خاتمی دولت را در شرایطی تحویل گرفت که بر اثر بحران ناشی از محکوم شدن مقامات بلند پایه جمهوری اسلامی در دادگاههای آلمان به اتهام کشتن چند تن از رهبران حزب دموکرات کردستان ایران در رستوران میکونوس آلمان، روابط ایران و اتحادیه اروپا در اوج تیرگی قرار داشت و همه سفرای اروپایی ایران را ترک کرده بودند. همچنین ایران متهم به دست داشتن در حمله به پایگاه آمریکا در الخبر عربستان و کنیسه یهودیان در آرژانتین شده و در آستانه حمله موشکی آمریکا قرار داشت. گروه طالبان نیز اغلب نقاط افغانستان از جمله مناطق مرزی ایران را تصرف و صدها نفر را در حملات پیاپی به روستاهای مرزی به گروگان گرفته بود.رای غیر منتظره مردم در دوم خرداد و موضع مسالمت جویانه وی نقش موثری در خارج کردن ایران از آن وضعیت بحرانی داشت.[۱۹]
سیاست تنش زدایی و ایده گفتگوی تمدنها از مهمترین اقدامات دولت خاتمی در عرصه روابط خارجی بود. در پرتو این اقدامات ایران تا حدودی از انزوای بین المللی پس از انقلاب خارج گردید. او تنها رییس جمهور ایران تا کنون بوده‌است که با دعوت دولت‌های اروپایی به آلمان، ایتالیا و اتریش سفر رسمی انجام داده‌است.دولت آمریکا در سالهای اول دولت خاتمی در واکنش به تحولات ایران از تصویب تحریم‌های تازه تر علیه ایران در سنا جلوگیری کرد و شرکت‌های نفتی توتال، پتروناس و گازپروم را از شمول قانون تحریم‌های داماتا معاف ساخت. [۲۰] مصاحبه او با تلوزیون سی ان ان نیز نقش فراوانی در بهبود چهره ایران در آمریکا داشت گرچه تسلیم شدن وی در برابر موضع علی خامنه‌ای علیه رابطه با آمریکا و بی عملی وی درسایر عرصه‌های سیاست خارجی از جمله برنامه غنی سازی اورانیوم در دارز مدت به کشورهای غربی الغا کرد که نقش چندانی در سیاست خارجی ایران ندارد موضوعی که خود وی نیز با ازعان به اینکه برخی دولت را بعنوان تدارکات چی می‌خواهند، بدان اعتراف کرد.
یکی از مهمترنی مواضع وی سخنرانی علیه واقعه ۱۱ سپتامبر بود که توانست ایران را از تیر رس حملات آمریکا پس از حملات تروریستی دور کند. دولت ایران گرچه بدلیل مخالفت علی خامنه‌ای همکاری نظامی چندانی یا نیروهای ائتلاف در سرنگونی طالبان و صدام نتوانست داشته باشد، اما نقش سیاسی موثری در این تحول داشت. [۲۱]
فرهنگ و هنر
وی طی سخنانی در سال اول ریاست جمهوری پیرامون آزادی گفت :
| « | خدمت به دین در این است که بگوییم دین و آزادی با هم سازگارند و و دینی که به انسان حرمت می‌دهد در درجه اول به آزادی انسان حرمت می‌دهد.باید موانع آزادی از میان برداریم. [۲۲] | » |
در سالهای اول ریاست جمهوری وی آزادی مطبوعاتی نسبی در کشور شکل گرفت و برای اولین بار پس از تابستان ۱۳۶۰ برخی نیروهای اپوزیسیون توانستند نشریاتی چاپ کرده و یا مقالاتی در انتقاد از عملکرد مقامات عالیرتبه منتشر کنند. این آزادی نسبی و تغییر در فرم و محتوی مطبوعات با استقبال مردم مواجه شد تا جاییکه تیراژ روزنامه‌ها برای اولین بار در اردیبهشت ۱۳۷۷ از دو میلیون نسخه در روز گذشت.[۲۳] گرچه دولت وی پس از حکم حکومتی علی خامنه‌ای و استعفای بورقانی از معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد، همچون گذشته به دفاع از مطبوعات نپرداخت تا جاییکه در دور دوم دولت او نیز حزب مشارکت اغلب از داشتن نشریه محروم بود.دولت همچنین در برابر توقیف پیاپی مطبوعات توسط سعید مرتضوی (قاضی دادگاه مطبوعات و دادستان تهران) و همچنین محاکمه و زندانی کردن روزنامه نگاران (حتی هنگامیکه عبدالله نوری وزیر کشور و مدیر مسئول روزنامه خرداد را شامل شد)اقدام خاصی صورت نداد.
دور دوم ریاست جمهوری
خاتمی در دوره دوم ریاست جمهوری در ضمن تلاش بسیاری برای تصویب لوایح دوگانه اصلاح قانون انتخابات و تبیین اختیارات ریاست جمهوری داشت که بارها به جرم مغایرت با شرع و قانون اساسی توسط شورای نگهبان قانون اساسی رد شد. در اواخر دوران حکومت خاتمی، انتخابات مجلس هفتم برگزار شد که رد صلاحیت گسترده نامزدهای اصلاح طلب از سایر مشکلات او بود.
پس از ریاست جمهوری
خاتمی پس از پایان دوران ریاست جمهوری نیز فعالیت‌های خود را ادامه می‌دهد. او مؤسسه بنیاد باران (بنیاد آزادی رشد و آبادانی ایران) را تأسیس کرده‌است و مسؤولیت موسسه بین‌المللی گفتگوی تمدنها را نیز به عهده دارد. از مجموعه اسناد و هدایای دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی «یادمان ریاست جمهوری سید محمد خاتمی» تاسیس شد. این یادمان بر اساس قانون به سازمان اسناد و کتابخانه ملی وابسته‌است. فعالیت یادمان ریاست جمهوری سید محمد خاتمی با روی کار آمدن دولت محمود احمدی نژاد متوقف شد و ساختمان این یادمان در مجموعه سعد آباد که جزو بناهای دولتی است پلمب گردید. تلاش‌های سازمان اسناد و کتابخانه ملی برای باز گشایی این یادمان بی نتیجه بوده‌است. [۲۴]
سفر به آمریکا
خاتمی در سال ۲۰۰۱ در سفری به آمریکا در دانشگاه سیتون هال سخنرانی ایراد کرده بود.[۲۵]
اما پس از دریافت روادید و ورود مجدد وی به آمریکا در اواخر ماه اوت سال ۲۰۰۶، [۲۶] عده‌ای از جمله فاطمه رجبی، همسر سخنگوی دولت احمدی نژاد، غلامحسین الهام، خواستار خلع لباس روحانیت از وی شد.[۲۷] محمد علی ابطحی هم در واکنش، این سخنان را ناشی از وحشت اصولگرایان از جریانی به نام «کابوس خاتمی» خواند[۲۸].
سفر به بریتانیا
خاتمی در اواخر سال ۲۰۰۶، به دعوت چند نهاد و دانشگاه برای چند سخنرانی عازم بریتانیا شد.
او ابتدا به اسکاتلند رفت و در دانشگاه سنت اندروز در شهر سنت اندروز در منطقه فایف سخنرانی با عنوان «دوستی بدون مرز» ایراد کرد. پس از آن خاتمی در میان تشویق شدید حضار، دکترای افتخاری از این دانشگاه دریافت و مرکز ایران شناسی دانشگاه سنت اندروز را افتتاح کرد.[۲۹]
هم‌زمان با استقبال مقامات و دانشجویان دانشگاه، تظاهراتی اعتراضی از طرف برخی گروه‌های مخالف جمهوری اسلامی در بیرون سالن برگزار شد که خواهان دستگیری و محاکمه خاتمی به اتهام فعالیت‌های ضدانسانی و سرکوب مخالفان در دوره ریاست جمهوری‌اش بودند.[۳۰]
خاتمی و انتخابات دهم
محمد خاتمی رئیس جمور سابق ایران پیشتر اعلام کرده که اگر مردم بخواهند در انتخابات ریاست جمهوری دوره دهم شرکت خواهد کرد.[۳۱] این در حالی است که برخی از حامیان وی با برگزاری همایش، او را دعوت به این امر کرده بودند.[۳۲] وی در روز بیست و سوم دی ماه ۱۳۸۷ در دیدار با جمعی از مردم ایلام در تهران، از احتمال کاندیداتوری خود و یا میرحسین موسوی خبر داد. پس از انتخابات دهم وی هم چون میر حسین موسوی و مهدی کروبی به جمع معترضین به نتایج انتخابات پیوست و خواستار انجام رفراندوم مجدد درباره نتایج انتخابات شد.
حمله به حسینیه جماران
در شب عاشورای ۱۳۸۸ بیش از پنجاه نفر از اعضای گروهک فشار به هواداران جنبش سبز که در جماران مشغول به عزاداری بودند حمله کردند. در حالیکه سید محمد خاتمی در حسینیه جماران، در حال سخنرانی بود و جمعیت زیادی در این حسینیه حاضر بودند اعضای گروهک فشار در شب عاشورای حسینی با فریادهای حیدر حیدر، ابوالفضل علمدار خامنه‌ای را نگهدار به این مکان حمله کردندو موجب نیمه تمام ماندن سخنرانی سید محمد خاتمی شدند.[۱]
حمله به خاتمی
محمد خاتمی در راهپیمایی روز ۲۲ بهمن ماه ۱۳۸۸ به حمایت از جنبش سبز شرکت کرد.وی که در مسیر خیابان زنجان به سمت میدان آزادی در حال حرکت بود با حمله نیروهای لباس شخصی به خودروی حامل وی مواجه شد.[۲][۳]هم چنین برادر او، محمدرضا خاتمی، نیز به همراه همسرش، زهرا اشراقی،در این راهپیمایی دستگیر شدند که پس از بازداشتی کوتاه مدت آزاد شدند.[۴]
ممنوعیت خروج از کشور
در اواخر اسفند ماه سال 1388 خبرگزاری فارس از قول حجت الاسلام عباس اميري‌فر به نقل از یک مقام اطلاعاتي اعلام کرد سيد محمدخاتمي رئيس بنياد باران ممنوع الخروج شده است. [۳۳] این خبر بلافاصله به وسیله نیویورک تایمز به نقل از رویترز مخابره شد[۳۴] و پس از مخابره چندین تکذیبیه از منابع مختلف نزدیک به خاتمی را به دنبال داشت در مهم ترین آنها سیدمحمود علیزاده طباطبایی وکیل سید محمد خاتمی با این استدلال که: "برای ممنوعیت خروج می بایست تصمیم قضایی اتخاذ شود حال آنكه تاكنون چنین تصمیمی برای آقای خاتمی گرفته نشده است" این خبر را تکذیب کرد. [۳۵] [۳۶]
جایزه گفتگوی جهانی در سال ۲۰۰۹
جایزه گفتگوی جهانی در سال ۲۰۰۹ که از سوی سازمانی به همین نام در دانمارک برگزار می شود، به دو چهره نامدار ایرانی تعلق گرفت که سال ها در زمینه گفتگوی فرهنگ ها و تمدن ها فعالیت کرده اند؛ داریوش شایگان فیلسوف و سید محمد خاتمی سیاستمدار. «جایزه گفتگوی جهانی» در سال ۲۰۰۹ بنیان شد و از برندگان جایزه شایگان و خاتمی نیز برای شرکت در مراسمی در دانشگاه آرهوس کپنهاگ برپا می شود، دعوت شد.[۳۷]
زندگی شخصی
پدر او روح الله خاتمی موسس مدرسه علمیه اردکان و امام جمعه شهر یزد در سالیان نخستین پس از انقلاب ایران است. او با زهره صادقی ، خواهر زادهٔ امام موسی صدر دختر حجت الاسلام علی اکبر صادقی استاد مشهور حقوق اسلامی در دانشگاه[۳۸] ، در سال ۱۳۵۳ (در ۳۱ سالگی) ازدواج کرد. او از همسرش، دو دختر به نامهای لیلا (متولد ۱۳۵۵) و نرگس (۱۳۶۱) و پسری به نام سید عمادالدین (متولد ۱۳۶۷) دارد. لیلا، دارای دکترای ریاضی از دانشگاه تهران بوده و هم اکنون مدرس دانشکده ریاضی دانشگاه نورث‌ایسترن در آمریکا، است .[۳۹] [۴۰] از سایر بستگان مشهور او می‌توان به برادرش محمدرضا خاتمی (از رهبران جبهه مشارکت) منتخب اول مردم تهران در ششمین دوره مجلس شورای اسلامی و نایب رییس آن مجلس، اشاره کرد. محمدرضا خاتمی در ضمن با نوه روح الله خمینی, زهرا اشراقی که از فعالان حقوق زنان است, ازدواج کرده‌است.
دیگر برادر خاتمی، علی خاتمی، فوق لیسانس مهندسی صنایع از بروکلین دارد و طی دومین دوره ریاست جمهوری خاتمی رییس دفتر او بود. [۴۱]
خواهر بزرگتر خاتمی، فاطمه خاتمی، به عنوان منتخب اول مردم اردکان در انتخابات شورای شهر سال ۱۳۷۸ انتخاب شد.
محمد خاتمی نسبتی با احمد خاتمی، یک روحانی تندرو و خطیب نمازجمعه تهران ندارد.[۴۲]
او به زبانهای متعددی از جمله فارسی، عربی، و مقداری آلمانی و انگلیسی صحبت می کند.[۴۳]
تالیفات
- در ستایش دانشگاه
ناشر: خانه فرهنگ خاتمی - مدارس هوشمند تعداد صفحه: ۲۵۹ صفحه - در مسیر گفت و گو
ناشر: خانه فرهنگ خاتمی - مدارس هوشمند تعداد صفحه: ۴۲۰ صفحه - باران در کویر
ناشر: خانه فرهنگ خاتمی - مدارس هوشمند تعداد صفحه: ۱۱۶ صفحه - گفت و گوی مهر (مجموعه گفتارها و نوشتارهای سیّد محمّد خاتمی)
ناشر: خانه فرهنگ خاتمی - مدارس هوشمند تعداد صفحه: ۳۹۲ صفحه - مفاخر ایران (مجموعه گفتارها و نوشتارهای سیّد محمّد خاتمی)
ناشر: خانه فرهنگ خاتمی - مدارس هوشمند تعداد صفحه: ۱۲۰ صفحه - کتاب محمل گفت و گو (مجموعه گفتارها و نوشتارهای سیّد محمّد خاتمی)
ناشر: خانه فرهنگ خاتمی - مدارس هوشمند تعداد صفحه: ۱۲۰ صفحه - نیاز و نماز (مجموعه گفتارها و نوشتارهای سیّد محمّد خاتمی)
ناشر: خانه فرهنگ خاتمی - مدارس هوشمند تعداد صفحه: ۱۶۸ صفحه - احزاب و شوراها
ناشر: انتشارات طرح نو - آیین و اندیشه در دام خودکامگی
ناشر: انتشارات طرح نو - بیم موج
ناشر: مؤسسه سیمای جوان - نامهای برای فردا
- از دنیای شهر تا شهر دنیا
ناشر:نشر نی تعداد صفحه: ۲۹۳ صفحه - احیاگر حقیقت دین
- گفتگوی تمدنها
ناشر: انتشارات طرح نو - Islam,Liberty and Development مترجم: دکتر حسین کمالی
ناشر: Institute of Global Cultural Studies, Binghamton University - مدینه السیاسه
- مردم سالاری
- مطالعات فی الدین و الاسلام والعصر
- توسعه سیاسی، توسعه اقتصادی و امنیت ناشر: انتشارات طرح نو
- زنان و جوانان ناشر:انتشارات طرح نو
- اسلام، روحانیت و انقلاب اسلامی[۴۴]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ Mohammad Khatami. (۲۰۰۹). In Encyclopædia Britannica. Retrieved February ۰۲, ۲۰۰۹, from Encyclopædia Britannica Online
- ↑ متن نامه نامه استعفای محمد خاتمی از وزارت ارشاد (ویکی نبشته)
- ↑ Mohammad Khatami. (۲۰۰۹). In Encyclopædia Britannica. Retrieved February ۰۲, ۲۰۰۹, from Encyclopædia Britannica Online
- ↑ انتخابات برگزار شده بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، وبگاه پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت کشور (www.moi.ir)
- ↑ اطلاعیه جامعه مدرسین خوزه علمیه قم درباره انتخابات ریاست جمهوری. سایت رسمی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم (در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۷۶).
- ↑ Akbar Ganji conference Berlin iran emami khamenei khatami eslahat
- ↑ Akbar Ganji conference Berlin iran emami khamenei khatami eslahat
- ↑ Akbar Ganji conference Berlin iran emami khamenei khatami eslahat jalaee por
- ↑ Akbar Ganji conference Berlin iran emami khamenei khatami eslahat jalaee por
- ↑ Akbar Ganji conference Berlin iran emami khamenei khatami kardavani ashkevari
- ↑ Akbar Ganji conference Berlin iran emami khamenei khatami eslahat mehrangiz kar
- ↑ Akbar Ganji conference Berlin iran emami khamenei khatami eslahat mehrangiz kar
- ↑ Shahla Lahigi Akbar Ganji conference Berlin iran emami khamenei khatami kardavani ashkevari
- ↑ Shahla Lahigi Akbar Ganji conference Berlin iran emami khamenei khatami kardava sahabi
- ↑ Shahla Lahigi Akbar Ganji conference Berlin iran emami khamenei khatami kardava sahabi
- ↑ Shahla Lahigi Akbar Ganji conference Berlin iran emami khamenei khatami kardava changiy pahlavan
- ↑ Akbar Ganji conference Berlin iran emami khamenei khatami changiz Pahlavan
- ↑ YouTube - H.E. Mohammad Khatami on the UN Alliance of Civilizations
- ↑ خاتمی؛ از ریاست مرکز اسلامی هامبورگ تا ریاست جمهوری اسلامی ایران (بی بی سی فارسی، ۱اوت ۲۰۰۵)
- ↑ درپی مذاکرات کلینتون با ژاک سانتر و تونی بلر، توتال از تحریم‌های آمریکا معاف شد. روزنامه همشهری (در تاریخ ۲۹ اردیبهشت).
- ↑ روابط تهران و واشنگتن ۵ سال پس از یازده سپتامبر (بی بی سی فارسی، ۱۹شهریور ۱۳۸۵)
- ↑ رییس جمهور در دیدار با فرهنگیان: باید موانع آزادی را برداریم. روزنامه همشهری (در تاریخ ۴مرداد ۱۳۸۷).
- ↑ وزیر فرهنگ :تیراژ روزنامه‌های ایران به دو میلیون نسخه در روز رسیده است. روزنامه همشهری (در تاریخ ۲۲ اردیبهست ۱۳۷۷).
- ↑ موزه یادمان سعدآباد همچنان در مراحل اداری
- ↑ متن سخنرانی در دانشگاه سیتون هال
- ↑ BBCPersian.com
- ↑ تلاش برای خلع لباس خاتمی
- ↑ Mohammad Ali Abtahi - Weblog
- ↑ Iran ex-president's Scots visit
- ↑ Mixed reception for Iran's ex-president
- ↑ فردا نیوز
- ↑ فردا نیوز
- ↑ محمد خاتمي ممنوع الخروج شده است (فارسی). فارس نیوز. بازدید در تاریخ ۱8 اسفند ۱۳۸۸.
- ↑ Ex-President Khatami Barred From Leaving Iran (انگلیسی). نیویورک تایمز. بازدید در تاریخ ۱8 اسفند ۱۳۸۸.
- ↑ خاتمی اساسا قصد سفر به خارج از کشور نداشته است (فارسی). پارلمان نیوز. بازدید در تاریخ ۱8 اسفند ۱۳۸۸.
- ↑ موضوع ممنوع الخروج شدن محمد خاتمی (فارسی). دویچه وله. بازدید در تاریخ ۱8 اسفند ۱۳۸۸.
- ↑ خاتمی و شایگان برنده جایزه گفت وگوی جهانی. آفتاب (در تاریخ ۳۰ اردیبهست ۱۳۸۸).
- ↑ گفت‌وگو با علی‌اكبر صادقی
- ↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Leila_Khatami
- ↑ Math Department Directory and Summer II Office Hours
- ↑ اسکولینو، الین (2001)، آینه های ایرانی:چهره فراری ایران، سایمن و شوستر، صفحات 78-90، ISBN 0-7432-1779-9
- ↑ Journal of Turkish Weekly
- ↑ ویکیپدیای انگلیسی
- ↑ بخش تالیفات وبگاه سید محمد خاتمی
پیوند به بیرون
- وبگاه سید محمد خاتمی
- بنیاد باران
- وبگاه موسسه گفتگوی تمدنها
- وبگاه کمپین دعوت از خاتمی برای اتنخابات دهم ریاست جمهوری
- مقاله شجره نامه و زندگی نامه سید محمد خاتمی به قلم سید محد صادق الحسینی و محمد رسول دریایی
- تصاویری از مراسم تنفید محمد خاتمی در سال ۱۳۷۶ و ۱۳۸۰
کتابشناسی
- «چرااصلاحات شکست خورد: نقدی بر عمکرد هشت ساله اصلاح طلبان در ایران ۱۳۷۶-۱۳۸۵»، دکتر کاظم علمداری، خرداد ۱۳۸۷، انتشارات سایه، شابک:۲- ۳۷ - ۹۳۳۴۲۹ - ۱
| قبلی: اکبر هاشمی رفسنجانی |
رئیس‌جمهور ایران ۱۳۷۶ - ۱۳۸۴ |
بعدی: محمود احمدی‌نژاد |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||
|
|||||||||||||||||
